Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler yaşamın bütün alanlarında çeşitli kolaylıklar sunmuştur. Bu haberleşme ve iletişim ağı birçok pozitif gelişmeyle birlikte çeşitli olumsuzlukları da beraberinde getirmektedir.
Teknoloji hayatımızın vazgeçilmesi zor bir parçası olmuş ve hayatın pek çok alanıyla bütünleşmeye başlamıştır. Bütünleşme sürecinde, özellikle bu teknolojileri çocukların, ebeveynlerinden daha hızlı bir şekilde kullanmaya ve uyum sağlamaya başlamaları ile çocuklar açısından negatif diyebileceğimiz etkiler de söz konusu olmaya başlamıştır.
Günümüzde neredeyse bütün evlerde bulunan bilgisayar ve internet kullanımının giderek arttığı, çocukların kendilerini bu gelişmiş teknolojinin içinde buldukları sistem ile birlikte ebeveynlik kavramı farklı boyutlar kazanmış ve ebeveyn rolleri de revize olmuştur. Bu yeni ebeveyn rolleri sosyal medyada sıklıkla duyduğumuz “dijital ebeveyn”, “çevrimiçi ebeveyn”, “internet ebeveyni” gibi söylemlerle ifade edilmektedir.
Çocuklarını sokakta arkadaşlarıyla birlikteyken merak eden ebeveynler, artık evlerinde de çocuklarını merak etmektedirler. Çocuklarına dışarıda tanımadıkları birinden bir hediye almamaları gerektiği, bilinmeyen kişilere telefonda bilgi vermemeleri gerektiği, mahremiyet eğitimi gibi konularda bilinç kazandırmayı hedefleyen aileler; günümüzde dış dünya kadar endişe verici olan sanal dünyada da çocuklarına rehberlik sağlamaya çalışmaktadırlar.
Kontrolsüz bir şekilde sunulan internet kullanımı çocukların, oldukça tehlikeli sonuçlara maruz kalmalarına neden olmaktadır. İnternet uçsuz bucaksız bir erişim ağı sunmasıyla birlikte çevrimiçi riskler de artmıştır. Çevrimiçi ortamlara erişimin ve kullanımın kolaylaşması dolayısıyla ebeveynlerin bu konuda hassas ve dikkatli olarak denetimli şekilde ilerlemeleri yararlı olacaktır. Anne-baba rolündeki yetişkinler, çocukların sanal dünyada istenmedik durumlarla karşılaşmamaları için güvenliği sağlayacak birincil derecede sorumlu kişilerdir.
Peki ebeveynlerin hangi noktalara dikkat etmeleri gerekir?
- Çocuğunuzla beraber, internet kullanımı ile ilgili bir kural listesi oluşturabilir ve bu listeyi bilgisayarın yakınında bir yere asabilirsiniz. (Çocuğun ne zaman ve ne kadar internet ya da bilgisayar kullanabileceğine yönelik) Eğer henüz okuma-yazma bilmiyorsa kuralları çizerek kağıda dökebilirsiniz. Kurallara uyulup uyulmadığı mutlaka takip edilmelidir.
- Kullanılacak internet siteleri önceden kontrol edilmeli, oyunlar öncelikli olarak ebeveyn tarafından denetlenmeli, izlenen videolar da yine sizin tarafınızdan içerik bazında gözden geçirilmelidir. Filtre programları kullanabilirsiniz.
- Ekran başında geçirdiği zamanlarda çocuğunuzun hayvanları tanıma vb. gibi gerçek dünyayla ilişkilendirilebilir bilgileri içeren ve çocuğunuzun gerçek dünyadaki deneyimlerini yansıtan içerikler olması önem taşımaktadır.
- Sizin bilginiz olmadan internette tanıştığı birisi ile yüz yüze görüşmemesi gerektiği, çevrimiçi ortamda konuştuğu kişilerin gerçekte belirttikleri gibi olmayabileceği, konuşulan veya karşılaşılan şeylerin yanıltıcı olabileceği anlatılmalıdır.
- Çocuğun “Çevrimiçi Arkadaşlıkları” sizin tarafınızdan normal arkadaşlarında yapılan gözlem gibi takip edilmelidir.
- Çocuğa kendisini rahatsız eden bir mesaj aldığında hemen size aktarması gerektiği konusunda bilinç kazandırmalıdır. Bu mesajlara cevap verilmemeli; İnternet Servis Sağlayıcısına iletilmeli ve yardımları istenmelidir.
- Kişisel bilgileri hiç kimseyle paylaşmaması, bilmediği kişilerden aldığı e-postaların içinde yer alan bağlantıları tıklamaması gerektiğini belirtilmelidir.
- Bazı çocuklar internette o kadar çok vakit geçirirler ki bu durum onların sosyalleşme sürecine de zarar verebilir. Sosyal izolasyonu değil sosyal etkileşimi destekleyin. Sosyal etkileşim öğrenmenin en önemli destekçisidir, bu nedenle medya ekranı kişilerarası ilişkilere engel değil, araç olarak görülmelidir.
- Çocuğunuzun dijital cihazı etkileşimli hale getirmek amacıyla arkadaşlarıyla ve sizinle birlikte kullanmasını sağlayabilirsiniz. Örneğin; oyun oynarken diğer yandan arkadaşı ile konuşabilir ve güçlü sosyal beceriler geliştirmesi doğrultusunda da desteklenmiş olur.
- Çocuğunuz bir oyunda ustalık gösterdiğinde oyuna yeni bir boyut ekleyebilirsiniz. Örneğin, oyundaki şekillerin isimlerini hızlıca söylemeye başladıysa eş zamanlı olarak renklerini de söylemesini isteyebilirsiniz.
- Hayvanlar ile ilgili bir belgesel sonrası hayvanat bahçesine gitmek ve hayvanları incelemek gibi çok yönlü uyaran ile deneyimleyerek öğrenme fırsatları yarabilirsiniz.
- Riskleri minimalize edebilmek adına bazı önlemler almakla birlikte; asıl hedeflerimizden biri özdenetim sahibi çocuklar olabilmelerini sağlamaya çalışmaktır. Bu nedenle onların belli düzeydeki risklerle mücadele edebilmeyi öğrenme olanakları da desteklenmelidir.
Uzm. Psk. Funda Egeli Bora
Yorumlar
Yorum Gönder