Sınırlar çocukların hayatında ne işe yarar?
Çocuklar sınırlar belli olduğunda kendilerini daha güvende hissederler ve hareket alanlarını rahatça belirleyebilirler. Sınırlar çocuklara neleri yapabilecekleri ve yapamayacakları konusunda onlara yol gösterir. Böylece çocuklar yetişkinlerin alması gereken kararların sorumluluğundan feragat ederler. Bunun yerine kendi gelişimsel dönemlerinde yaşlarına göre almaları gereken sorumlulukları deneyimlerler. Sınırlar aynı zamanda çocukların sosyal uyum becerilerini geliştirir. Akranları ile olan iletişimlerinin kalitesini arttırırken aynı zamanda ebeveyn ve çocuk ilişkisindeki çatışmaları azaltır.
Sınırlar belirlenirken…
Sınırlar, çocukların yararları gözetilerek yetişkinler tarafından belirlenmelidir. Sınırların işlevsel olabilmesi için çocukların duygularını engellemeyecek ve baskılamayacak şekilde belirlenmesi, sınırların kararlı ve tutarlı bir şekilde varlıklarını sürdürmesi önemlidir. Sınırlar belirsiz ve tutarsız olduğunda çocuk için gereken işlevi tamamlayamaz. Sınırların belirlenmesinin bir nedeni ve dayanağı olmalıdır. Çocuğun bu sınırlardan yarar sağlayacağını bilmesi sürdürülebilirlik açısından önemlidir. Her yeni öğrenme gibi sınırlara uyum sağlamak da zaman alacaktır. Çocuğa bu zaman tanınmalı ve sınırlara alışırken sabırlı olunmalıdır.
Çocuklar ebeveynlerini günlük yaşamlarının her anında izlerler. Çocuklar için gözlem ve taklit becerileri yeni bilgiler edinme ve bunları deneyimleyebilme konusunda onlara yardımcı olan kaynaklardır. Bu yöntem ile yeni davranış örüntüleri edinirler. Bu noktada ebeveynler tarafından belirlenen bazı sınırların yine ebeveynler tarafından ihlal edilmemesi önemlidir.
Çocuğunuz sınırlar içinde hareket etmekte zorlanabilir. Bu süreçte ebeveynlerinin rehberliğine ihtiyaç duyar. Çocuklar yetişkinlere kıyasla daha dürtüsel ve haz odaklılardır. Arzu ettikleri şeylerin hemen olmasını isterler. Beklemek ve sabretmek onlar için zorlayıcı bir durumdur. Bu sebeple zorlandıklarında onların duygularını düzenleyebilecek, telkin edebilecek bir yetişkine ihtiyaç duyarlar. Böyle zamanlarda çocuklarınıza vereceğiniz tepkiler onlar için bir kılavuz niteliğinde olacaktır.
Sınırlar çocuklara, uymaları zorunda oldukları kurallar bütünü olarak dayatılmamalıdır. Bazı durumlarda çocuklara sınırlar içinde hareket alanı sağlanabilir. Çocuğunuza seçenek sunduğunuzda onu bu düzenin içine aktif bir şekilde davet etmeye başlarsınız. Bu şekilde çocuklar aldıkları kararların sonuçlarını güvenli bir şekilde deneyimleyebilirler. Sınırların içinde ufak roller alarak ebeveynlerinin sundukları tercihler arasında özgürce karar alan çocuklar, kendileri için olumlu sonuçlar doğurabilecek sınırları keşfetmeye başlar.
Sınırlarla karşılaşmayan çocuklar…
Çocuklar hayatlarının her döneminde sınırlara ihtiyaç duyarlar. Bu sadece çocuklar için geçerli bir durum değildir. Yetişkinler de kuralların ve sınırların belli olduğu bir dünyada yaşarken kendilerini daha güvende hissederler. Belirsizliklerin ve düzensizliğin getirdiği kaotik ortam kişide kaygı, çaresizlik, öfke gibi duygu durumlarına sebep olabilir.
Çocukluk döneminde sınırların varlığı, yetişkinlik döneminde kişinin kendi sınırlarını belirlemesi ve başkalarının sınırlarına saygı gösterebilmesi için önemlidir. Aynı zamanda sınırlar çocukları güvende hissettirir. Sınırlar olmadığında çocuk bunun rahatsızlığını bir şekilde yetişkinlere aktarır. Sınırı var edebilmek için kendisi yetişkin ceketini giyerek sınır belirleyen olmaya çalışır. Ancak bu ceket çocukların omuzlarına gereğinden fazla yük bindirir ve bir süre sonra çocuklar bu durumdan rahatsızlıklarını davranışlarındaki fark edilir değişimlerle yansıtmaya başlar. Bu aşamada ebeveyn çocuğun isteklerini karşılamakta ve süreci yönetmekte zorlanır, kimi zaman çaresiz hissedebilir. Sınırsızlığın sebep olduğu bu tür çatışmalarda, sınırların ebeveynler tarafından belirlenmeye başlamasıyla birlikte çocuklar yaşadıkları rahatlama ile yetişkinliğe soyunmaktan vazgeçerler.
UZM. PSİKOLOG
GAMZE AYDEMİR SATI
Yorumlar
Yorum Gönder