Üstün Yetenekli/Zekalı Çocuk ile Yaşamak

    

İlk önce anne ve baba olarak, üstün zekalı çocuğa yapabileceğiniz en büyük yardım üstün zekalı çocuğun diğerlerinden farklı olmadığını kabul etmek olacaktır. "Üstün zekalı çocuklarda diğer bütün çocuklar gibi sevgi, güvenlik, anlayış ve okşanmaya ihtiyaç duyarlar." Yalnız onlar çeşitli yönlerden daha şanslıdırlar. Farklı ya da çeşitli konularda yetenekleri vardır. Üstün zekalı çocuklarda diğer çocuklara benzediklerinden nasıl diğer çocukların oynamalarına, üst başlarını kirletmelerine, ve eğlenmelerine izin veriliyor ise  aynı şeyler üstün zekalılar içinde geçerli olmalıdır. Yaşından ileri zeka düzeyinde diye 1-2 yaş büyüğünün davranışlarını beklemek doğru olmayacaktır. Bu türden çocukların yeteneklerini besleyip geliştirmekle beraber her yönden örnek bir insan olarak yetişmelerini sağlamalıyız.

   Toplumun en temel ve en küçük kurumu olan ailenin ülkemizde bu bağlamda karşılaştığı en önemli sorun,farklılıkla baş etme becerisidir. Ailelerin büyük bir kısmı, üstün yeteneğin ne demek olduğunu, çocuklarının üstün yetenekli olup olmadığını ve ne yapmaları gerektiğini bilememektedir.

     Ailelerin fark ettikleri tek durum, çocuğun farklı olduğudur. Bu farklılık, zaman içerisinde genellikle bir avantaj değil dezavantaj olarak ortaya çıkar ve ailenin çözmesi gereken bir dizi sorun halini alır. Çocukların olumlu yönde yetişmeleri için okulla işbirliği şarttır. Üstün yeteneğe sahip bireylerin topluma katkıda bulunabilmeleri için, normal okul programlarının ötesinde farklılaştırılmış eğitim programları ve hizmetlerine gereksinim vardır. Bu noktada ailelere de büyük görev düşmektedir.Üstün yetenekli bireylerin mutluluğu ve eğitim sürecinde en üst düzeyde performans gösterebilmesi için, okul kadar aile de eğitim sürecine aktif katılmalıdır.

       Üstün yetenekli çocukların akranlarından daha hızlı büyüme ve gelişme sergiledikleri bilinmektedir. Daha çabuk boy uzaması, erken konuşma ve yürümesi ve çevresi ile daha etkili iletişim kurması sık gözlenen özellikleri olabilir. İlk yıllar, ailenin farklılığı bir sorun gibi değil, keyifle yaşadığı yıllardır. Fakat ilerleyen yıllarda çocuğun farklı gelişimi karşısında aile sıkıntıya düşmektedir. Üstün yetenekli çocukların aileleri bir çok konuya daha hassasiyet göstermelidir.

      Bu nedenle anne babalar çocuğunuzun diğer çocuklar gibi sevgiye olduğu kadar denetlenmeye, disiplinli bir ilgiye, anne-babasınca kabul edilmeye, kişisel bağımsızlığını kazanmaya ve sorumluluklar almaya gereksinimi olduğunu unutmayınız.

     En iyi biçimde gelişebilmesi için anne ve babanın değer sistemleri birbirine uygun olmalıdır. Çocuk yetiştirilirken, nelerin verilip nelerin verilmemesi konusunda anne-baba arasında büyük görüş ayrılıklarının bulunmaması gerekmektedir. Aynı zamanda çocuğun yetiştirilmesinde anne-baba birlikte çabalamak durumundadır. Sayıları, zamanı, sözcüklerin söylenişini v.b öğretirken, gerek evde gerekse çevrede ortak bir sorumluluk almaları önemlidir.

   Üstün yetenekli çocuğun okuma, müzik, şiir, düşüncelerini tartışma ve kendini ifade etme becerilerini geliştirmesi üzerinde önemle durulmalı, çocuğa bol bol kitaplar okunmalıdır, ilgi duyduğu okuldaki faaliyetleri yakından izlenmelidir.

Mutlu bir aile ortamının çocuğun gelişimindeki öneminin unutulmaması gerekir. Sonu gelmeyen tartışmalar, boşanma her çocuk gibi üstün zekalı çocuğu da çok etkiler.

Üstün zekalı çocuklar yaşıtlarından önce yetişkin sorunlarına ilgili ve duyarlı hale gelmektedirler. Örneğin: cinsiyet, ölüm, hastalık, savaş, parasal konular v.b. Bu alanlardaki deneyimlerinin eksikliği sonucu, sorunları çözmede güçlüklerle karşılaşırlar, onlara söz konusu ve benzeri alanlarda ana-babalar gerekli yardımları yapmalıdır.

   Anne-babalar özellikle çocuğun sormuş oldukları sorulara “yeter artık” diye yanıt vermemeye dikkat etmelidirler. Çocuğun tüm sorularına, ister uygun bir ortamda sorulmuş olsun isterse olmasın doğru yanıt vermek çok önemlidir.

      Çocuğun sağlam bir öğrenme temeline sahip olmasını sağlamak için, müzelere, tarihi yerlere, sanat galerilerine, v.b yerlere götürülmesi önemli bir husustur.Üstün zekalı çocuğun ilgi alanlarının çeşitliliği unutulmamalıdır. Ancak uzun bir süre bir konuda ilgisini yoğunlaştırmayabilir. Bu nedenle çocuğun ilgilerini destekleyerek, bir konuya daha uzun süre ayırmasını sağlamak anne-babalara düşen bir görevdir.

    Anne-baba olarak bunların yanında daha spesifik olarak çocuklarınızla kaliteli zaman geçirmek için şunları yapabilirsiniz.

    Üstün zekalı çocuklar genellikle küçük yaşta kendi kendilerine yada biraz yardımla okuma öğrenirler. Okuma,çocukluk çağında çocuklara akademik olarak çok büyük ilerleme kat ettirir. Çocuğa bol bol hikaye ve masal okuyup içerik çalışması yapabilmek için resimler hakkında yorum yapmasını isteyelim. Okumayı biliyorsa kendisi okusun. Hikayeyi anlatırken geçmiş ve gelecek zamanı kullanın. Hikayenin bazı yerlerinde duraksayarak hikayenin nasıl ilerleyeceğini,az sonra neler olacağını,karakterlerin nasıl davranacağını sorun ve ondan geri bildirimler alın. Hikayenin sonunda hikayeden çıkartılacak dersler konusunda beyin fırtınası yapın.

      Çocuğunuzun farklı konularda çizimler yapmasını, resimler yapmasını teşvik edin.  Ona kendisini çok ünlü bir ressam gibi düşünmesini söyleyin. Çizdiği resimlerden övgüyle bahsedin ve odasına asın.   Üstün zekalı çocuklar ilköğretim çağında yazmayı çok sevmedikleri için okul öncesi çağda yazmayı sevmeleri çok büyük önem taşımaktadır.  Ona ünlü bir yazar olduğunu hayal etmesini ve ünlü bir yazar olarak hikayeler yazmasını söyleyin. Yazdığı hikayeleri saklayın.
        Daha önce de vurguladığım gibi çocuğunuzla Dünyanın gidişatı konusunda sohbetler edin,imkanınız varsa Dünya ülkelerini gezin. Ona Dünyayla ilgili çeşitli sorular yönelterek sorulara cevap bulmasını sağlayın. Örneğin gelecek 50 yılda Dünya nasıl bir yer olacak? Dünyanın enerji ve su sorunu gelecek yıllarda nasıl çözülecek? Küresel ısınma sorunu gibi... 

     Son olarak çocuğa zihnini bir noktada yoğunlaştırıp meditasyon yaparak rahatlamasını öğretebilirsiniz. Bir rahatlama pozisyonunda nefes alışları sayma çift etkiye sahiptir. Bu egzersiz hem rahatlamayı hem de pek çok fikrin peşinde koşan zihnin biraz daha kontrol altında tutulmasına yardımcı olur. Çocuğun birden başlayarak 10’a kadar nefes alıp verişini saymasını sağlayın. Bu egzersize çocuk kendini rahat hissedinceye kadar devam edebilir.

      Unutulmamalıdır ki her çocuk gelişim aşamalarının ve içinde yaşadığı kültürün özelliklerini sergiler. Ancak her çocuk bunu başka başka yollarla, biçimlerle yaşar. Bu anlamda herkes özgündür, tam anlamıyla kimse kimseye benzemez. Bu farklılık var olmanın kanıtıdır. Üstün yeteneklilerin var olma mücadelesinde de aileye düşen görev, farklılığı gerçekçi biçimde görmek ve elden geldiğince yönlendirerek gelişmesine katkıda bulunmaktır.

      Sevgili anne-babalar çocuklarınızın yeteneklerini keşfedip, onların doğru yönde eğitim alabilmeleri için gerekli destekleri verebilmeniz dileğiyle.