ÜSTÜN POTANSİYELLİ ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİ NELER YAŞIYORLAR?

Dünyanın her yerinde ebeveyn olma en önemli sorumluluklar arasında yer almaktadır. Çocuklarda sağlıklı bir gelişimin gerçekleştirilmesinde ailelerin rolü büyüktür. Ebeveynlerin çocuklarının eğitimleri ile ilgili farkındalık sahibi olması gerekmektedir. Çoğu anne-baba üstün potansiyelin ne demek olduğunu bilememektedir. Çocuklarının üstün potansiyelli olup olmadığını ve ne yapmaları gerektiğini bilemeyen birçok ebeveyn var. Ebeveynler, çocukların eğitimi ile ilgilenirken belli başlı güçlüklerle karşılaşırlar.

Üstün potansiyelli ebeveynlerinin karşılaştığı güçlükler ise belli başlı noktalarda diğer ebeveynlerin karşılaştığı güçlüklerden farklılaşır. Üstün potansiyelli çocukların  ebeveynlerinin yoğun olarak yaşadığı güçlüklerin en önemlerinden biri iletişim becerileridir. Üstün potansiyelli bir çocuk; akran grubu tarafından dışlanma, ilk kez girdiği ortamda uyum sorunu yaşama veya çevreyle uyum içinde olamama gibi sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Buna benzer durumlarda ebeveynler bu problemlere yoğun bir şekilde maruz kalabilir. Bu noktada problem çözmede bazı güçlüklerle karşılaşabilir.

Üstün potansiyelli bir çocuğun kendi potansiyelinin bilincinde olmasından dolayı da eğitim alanında bazı güçlükler yaşanabilir. Örneğin; eğitsel çalışmalarda alışkanlıklar kazanmama da, aşırı beklentiye girmede ve ödev yapmama gibi birçok istenmeyen davranışta bulunurlar. Bu durumlardan oluşan güçlüklerde aile üzerinde bir sorumluluk hisseder ve problemleri çözmekte güçlükler yaşarlar.

Üstün potansiyelli çocukların ailelerinin yaşadığı bir diğer problemde çocuklarının belli başlı spesifik özellikleridir. Bu özellikler çocuğun meraklı, ilgili, ısrarcı, hassas, duyarlı vb. özelliklerdir.

Üstün potansiyelli çocuklarda bütün gelişim alanlarının aynı hızda gelişmediği gerçeği unutulmamalıdır. Üstün potansiyelli çocukların motor becerilerinin gelişimini de desteklemek gerekebilir.  Örneğin; üstün potansiyelli çocuklar genellikle el yazısını yavaş, yorucu ve olumsuz bir şekilde değerlendirirler. Çünkü zihinleri bir kalemden çok daha hızlı çalışmaktadır. Bu durumda çocuklara küçük kas gruplarını geliştirmesi için çeşitli egzersizler verilmelidir. Oyun hamuru, çamurla oynama, parmak boyası yapma, ipe boncuk dizme gibi bir takım etkinlikler ile küçük kas becerilerinin gelişimi desteklenebilir.

Üstün potansiyelli çocuklar mükemmeliyetçilik arayışı içindedirler. Mükemmeliyetçiliğin hem avantajları hem dezavantajları var. Yapılan araştırmalara gösteriyor ki, birçok üstün potansiyelli çocuk mükemmel yapamayacağını düşündüğü bir işten başlamadan vazgeçiyor. Anne babalar, çocuklarının mükemmeliyetçilik eğilimlerini kabul etmeli ve çocuklarının hayal kırıklıklarını, kaygılarını ve öfkelerini anlayışla karşılamalıdırlar. Çocuklarının her alanda mükemmel olamayacağı gerçeğini anlamalarına yardımcı olmalıdırlar. Anne-babalar çocuklarının kendilerini başarısız hissettiği zamanlarda , mücadeleyi bırakamamak için onları cesaretlendirmelidirler.

Üstün potansiyelli çocuklarda sosyal duygusal gelişimi desteklemek gerekebilir. Zihinsel becerileri üst düzeydeyken, sosyal ve duygusal becerilerin genellikle yaş düzeyindedir. Üstün potansiyelli çocuklar zaman zaman içlerine kapanık olabilirler. Üstün potansiyelli çocuklar kendi yaşıtlarıyla anlaşmakta zorlanabilir, kendinden büyüklerle vakit geçirmekten keyif alabilir. Bu yüzden üsün potansiyelli çocuklara yaşıtlarıyla etkileşim içinde olma fırsatı verilmelidir.

Üstün potansiyelli çocuklar sese, gürültüye ve kokuya karşı hassas olabilirler. Bu yüzden bazı çocuklar sinema ve tiyatrodaki sesin çok yüksek olduğunu ve onu rahatsız ettiğini belirtebilirler. Tiyatro ve sinemada yüksek ses olduğu için gitmek istemeyebilir ve gittiği zamanlar kulaklarını kapatma davranışında bulunabilirler. Böyle durumlarda çocuğunuza: “Aaaa, bak şimdi ne var bunda!” demek yerine çocuğunuzun duygularını yansıtabilirsiniz.

  

Uzman Psikolog

İnci Nur ÜLKÜ

KAYNAKÇA

·        Bildiren, A. (2011). Üstün yetenekli çocuklar: aileler ve öğretmenler için bir kılavuz. İstanbul: Doğan Egmon Yayıncılık.

·       Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-144.

·       Çamdeviren, Ş. (2014). Bilim Sanat Merkezine (BİLSEM) devam eden üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler: Sakarya ili örneği. 

·